Fietsroute:
Zoutkamp van schans tot vissersdorp
De oudste akte waarin Zoutkamp (Soltcampum) wordt genoemd stamt uit 1418. Zoutkamp lag strategisch aan de monding van de Hunze (Reitdiep). De stad Groningen had er alle belang bij dat er streng werd toegezien wat er via de waterweg als toegangsweg binnenkwam.
In 1576 werd tijdens de tachtigjarige oorlog door de Spanjaarden een Schans als verdedigingswerk gebouwd. Het was een verdedigingsbolwerk voor de stad. Eb en vloed hadden vrij toegang tot in Groningen.
In de Tachtigjarige Oorlog was Zoutkamp betrokken in de schansenkrijg tussen de Spanjaarden en de watergeuzen van Willem van Oranje. In oktober 1589 lukte het graaf Willem Lodewijk van Nassau met behulp van 1600 soldaten de schans weer te heroveren. De ‘Slag om Zoutkamp’ duurde vijf dagen. Uiteindelijk viel de stad Groningen in 1594, waarna de Stad toegevoegd werd aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (de Ommelanden maakten daar al vanaf het begin deel van uit). Aan het eind van de 17e, begin 18e eeuw kwamen de eerste vissers wonen in de oude schans. In 1756 stonden in Zoutkamp 25 huizen. Aan het eind van de 18e eeuw, bij het ingaan van de Franse tijd in Nederland was de schans sterk vervallen. In 1799 werd er daarom uit vrees voor een Engelse inval een Frans garnizoen geplaatst dat de schans en het bastion aan oostzijde herstelde en versterkte met een kustbatterij.
Door het vervallen van die vestingwet kon in 1879 het kruitmagazijn worden gesloopt. In 1882 is de gehele militaire vesting opgeheven en ging Zoutkamp als vissersplaats verder. In 1877 waren de Reitdiepsluizen gebouwd en het Reitdiep afgesloten van de Lauwerszee. Zoutkamp ontwikkelde zich tot belangrijkste vissersplaats aan de noordkust van Groningen. Toen in 1969 de Lauwerszee werd afgesloten, verplaatste de vloot zich naar Lauwersoog. Maar Zoutkamp werd een garnalendorp met een grote garnalenindustrie. De vissers bleven op Zoutkamp wonen.
Havens en campings
Oude vissershaven
In Zoutkamp kan afgemeerd worden in de oude haven aan de Reitdiepskade. De binnenhaven van Zoutkamp heeft ruim genoeg ligplaatsen, maar alleen het in groen aangegeven gedeelte is vrij voor passanten.
Jachthaven “Hunzegat”
Jachthaven Hunzegat, uw ligplaats én watersportwinkel aan het Lauwersmeer vlakbij Zoutkamp bij de Hunsingosluis
Camping ’t Ol Gat
U vindt ons aan het eind van de Stationsstraat in Zoutkamp. Ienke Baars, Stationsstraat 14, 9974 SK Zoutkamp (0595 – 401 926 of 06 – 209 693 70)
Camping “de Roussant”
Oppervlakte: 10,3 hectare, toeristische plaatsen: 40 van ruim 100m2. Geopend: van Pasen tot en met de herfstvakantie. Profiel: schitterend gelegen camping met veel groen op een langgerekte landstrook tussen het Reitdiep en het Munnekezijlsterried. De camping ligt vlakbij Zoutkamp en het Lauwersmeer.
Rondwandelen in Zoutkamp
Bij het Visserijmuseum aan de Reitdiepskade zijn verschillende wandelroutes te verkrijgen. Er zijn routes in veel variaties wat betreft onderwerp en afstand. In het dorp Zoutkamp kunt u ook rondwandelen met een gids; inlichtingen te verkrijgen bij het Visserijmuseum. U kunt ook zelf besluiten een rondwandeling te maken waarbij u het vissersmonument op de dijk bij de Reitdiepssluis zeker moet hebben gezien. Het herinnert aan de ramp van 1883 en de in de loop der jaren gebleven vissers op zee. Elk jaar met Pinksteren worden de gebleven vissers herdacht.
De andere bezienswaardigheid is “de Batterij”. Het huis op de dijk dat herinnert aan de tijd dat Zoutkamp een schans was. Lopend door Zoutkamp probeert u de oude schansenstructuur te vinden. De Vissersstraat geeft nog een klein beetje de sfeer van het oude vissersdorp weer.
Als u bij de Reitdiepsluis staat en u kijkt in de richting van de oude Lauwerszee ziet u rechts in de verte de Hunsingosluis en links De Friese sluis. Deze beide sluizen loosden het water van respectievelijk het Hunsingokanaal en van de Lauwers.
Ook ziet u vanaf de dijk het Nationaal Park Lauwersmeer. Op de vroegere zeebodem van de Lauwerszee is een prachtig nieuw landschap en een echt vogelparadijs ontstaan. De natuur is zo bijzonder dat het gebied is aangewezen als Nationaal Park.
De moeite waard in De Marne
Vlak bij Zoutkamp zijn een aantal zaken de moeite waard om een bezoek te brengen:
De Theefabriek Houwerzijl (2 km)
De Theefabriek is een waar theeparadijs! Het herbergt een unieke toeristische attractie en een breed gesorteerd theehandelscentrum onder één dak. De Theefabriek, Hoofdstraat 15-25, 9973 PD Houwerzijl.
Landgoed Verhildersum Leens (7 km)
De borg ligt als een diamant in het centrum van het landgoed. In de loop der eeuwen hebben verschillende families de borg bewoond en steeds naar hun wensen en eisen der tijd aangepast. De borg heeft dan ook intern als uiterlijk verschillende aanpassingen ondergaan.
Het huis is tot 1953 bewoond geweest. Nu geeft het compleet ingerichte huis een goed beeld van het leven op een 19e-eeuws landgoed. Lees hier meer over de geschiedenis van de borg. De borg vertelt nu het verhaal van de familie Van Bolhuis-Frima in de tweede helft van de 19e eeuw. Het lijkt of de bewoners even weg zijn en ieder moment terug kunnen komen.
Het dorp Vierhuizen kerk en molen (2 km)
Deze tufstenen kerk is vele malen aangepast, verbouwd en meerdere keren van de ondergang gered. Nu is het een recht gesloten zaalkerkje met vergrote rondboogvensters en een inpandige toren met bovenop een naaldspits en leeuw als windvaan. In 2006 won de kerk van Vierhuizen de hoofdprijs in het televisieprogramma “De Restauratie”. Met een miljoen Euro aan prijzengeld werd in 2007 begonnen met een grootscheepse restauratie.
Naast de kerk is er de achtkante stellingmolen “de Onderneming” uit 1858.
De kerken van Niekerk en Ulrum (5 km)
De kerk van Niekerk werd betaald van het geld van de zilvervloot van Piet Hein. De kerk van Ulrum speelde landelijk een voortrekkersrol in de Afscheiding van 1834 onder leiding van ds. De Cock.